فرار از بورس/پول مردم کجا می رود؟

از سال گذشته یک فضای رکود بر بازارهای مالی و سرمایه کشور حاکم شده که همچنان پابرجاست. رکودی که در بازار بورس بسیار شدیدتر است و باعث شده سرمایه زیادی از بازار خارج شود و این نشان دهنده آن است که بازار بورس اوراق بهادار کشور نتوانسته میزبان خوبی طی چند سال‌ گذشته برای پول مردم به عنوان حقیقی‌های بازار و حتی برخی از حقوقی‌ها باشد.
اینکه بورس میزبان خوبی برای پول‌های سرمایه‌گذاران نبوده یک حقیقت است، حقیقتی که باعث شده طی این سال‌ها بورس همواره از دیگر دارایی‌های موازی و حتی تورم عقب بماند و اینگونه القا کند که دیگر ابزار مناسبی برای سپر تورمی در کشور نیست و سرمایه‌گذاران با سرمایه‌گذاری در بورس حتی از نرخ بازده بدون ریسک در کشور هم کمتر بازده خواهند داشت اتفاقی که طی یک سال گذشته رخ داده است. این در حالی است که سایر بازارهای مالی مانند بازار ارز و طلا به سرعت با تورم بالا در ایران سازگار شده‌اند اما بازار بورس نتوانسته به طور کامل این تطبیق را انجام دهد. قیمت‌گذاری دستوری و کنترل شدید نرخ ارز نیما، نرخ بهره بالا، وجود ریسک‌های ژئوپلیتیکی عامل اصلی این موضوع هستند که باعث شده ارزش واقعی شرکت‌ها در بورس به درستی منعکس نشود. دخالت‌های دولت در قیمت‌گذاری محصولات و خدمات برخی از شرکت‌ها، به ویژه شرکت‌های صادرات محور، سودآوری آنها را تحت تاثیر قرار داده و مانع رشد قیمت سهام آنها شده است.
از سویی بعد از سیاست تثبیت نرخ ارز و افزایش نرخ بهره خوش‌بینی‌ها برای بهبود شاخص بورس طی سال جاری کمرنگ شده است. دیگر خیلی از مردم ترجیح می دهند پول خود را برای خرید سهام خرج نکنند چرا که به سیاست‌گذار اعتماد ندارد و می دانند بازدهی مناسبی چه در میان مدت و چه در بلند مدت نصیب آنها نخواهد شد. در چنین شرایطی بحران بی‌اعتمادی علاوه بر جنبه‌های اجتماعی، در اقتصاد کشور به شکل ورود در دارایی‌های به اصطلاح امن تر مانند ارز، سکه، طلا، مسکن و خودرو پدیدار می‌شود. این مسئله باعث می‌شود وضعیت بازارهای مولد که در واقع همان بازار سرمایه است ناکارآمد و نامطلوب باشد و به جای آن بازارهای غیر مولد یعنی خودرو، مسکن، ارز و طلا و سکه، بسیار کارآمد باشند و وضعیت خوبی را برای سرمایه‌گذاران خود به ارمغان بیاورند. تصمیمات ناگهانی که سودآوری شرکت‌ها و امنیت سرمایه‌گذاری را هدف قرار می‌دهد و آسیب جبران ناپذیری را به شرکت‌ها وارد کرده و بازارهای مولد را ناکارآمد کرده و سرمایه‌گذاران خود را ناامید می‌کند. ناامیدی سم مهلک برای یک دارایی مانند سهام اوراق بهادار است و این ناامیدی از سهام در بین مردم و حتی بسیاری از شرکت‌های حقوقی سرمایه‌گذار با وجود چنین شرایطی و ناکارآمدی بازار بورس برای سرمایه‌گذاران، بسیار طبیعی است که استقبالی برای خرید سهام از سوی مردم نشود و بازار اوراق بهادار از دیگر دارایی‌ها، که غیر مولد هستند همواره عقب بماند.

• سهیلا نقی پور - تحلیلگر بازار سرمایه
• شماره ۵۴۰ هفته نامه اطلاعات بورس